[Series: Động cơ mô tô PKL]Phần 2: Động cơ phẳng, động cơ boxer hai hay nhiều xy-lanh
Karl Benz (1844-1929)
Loại động cơ kế tiếp là loại động cơ có tên gọi là Boxer. Động cơ Boxer được phát triển dựa trên khái niệm động cơ phẳng (flat-engine) mà kỹ sư cơ khí Karl Benz phát minh năm 1896. Trong đó các xylanh được bố trí đối ngược nhau trên 1 đường thẳng nằm ngang và hoạt động ở các kỳ ngược nhau. Cả 2 xy-lanh sẽ cùng tiến về hoặc ra xa trục khuỷu. Thiết kế này gần như triệt tiêu độ rung khi động cơ hoạt động. Chính cách hoạt động của các xy-lanh nên nó được đặt tên là boxer giống như kiểu 2 võ sĩ quyền anh nắm găng tay của nhau trước khi thi đấu. Dù năm 1896, Benz đã sáng chế ra động cơ boxer đầu tiên nhưng đến năm 1923, kỹ sư Max Friz của hãng BMW đã thiết kế chiếc mô tô đầu tiên trang bị động cơ boxer 500cc. Loại động cơ này vẫn còn được sản xuất đến những năm 90. Hãng BMW cũng được coi là hãng xe chuộng loại boxer nhất.
Đặc trưng của loại boxer là không có số xy-lanh lẻ. Ta sẽ cùng tìm hiểu loại boxer 2, 4 và 6 xy-lanh.
Boxer 2 xy-lanh: Ban đầu động cơ boxer được nghiên cứu và sản xuất để cạnh tranh với loại động cơ V-Twin của Harley về sức mạnh và giảm độ rung. Trên thực tế boxer đã rất thành công ở thị trường Bắc Mỹ và Châu Âu và hầu như phục vụ trong suốt chiến tranh thế giới thứ 2.
BMW R65 năm 1984
Ưu điểm: boxer 2 xy-lanh đã cải thiện độ rung so với V-Twin 45 độ và động cơ 2 xy-lanh song song, cho nhiều vòng tua máy hơn nhưng ít mômen xoắn hơn.
Khuyết điểm: với thiết kế nằm ngang cho ưu điểm về độ rung nhưng cũng chính thiết kế này làm cho bề rộng quá nhiều làm góc lái của xe nhỏ đồng thời động cơ cũng dễ bị hư hỏng do va chạm với địa hình xung quanh.
BMW R1150R năm 2003
Năm 2003, BMW vẫn còn sử dụng boxer 2 xy-lanh cho mẫu xe R1150R của mình.
Boxer 4 xy-lanh: được sản xuất từ những năm 1950 kế thừa thiết kết của loại 2 xy-lanh nhưng cho hiệu quả hơn về vòng tua máy và độ êm ái khi hoạt động.
Ưu điểm: vòng tua máy và độ êm cao hơn các loại 4 xy-lanh thẳng hàng và V-Twin 4 xy-lanh.
Khuyết điểm: phức tạp trong thiết kế, bảo dưỡng nên mức phổ biến ngày càng giảm.
Hiện nay, hầu như chỉ có Honda và BMW sử dụng. Ta có thể tìm thấy ở Honda Goldwing và một vài mẫu của BMW.
Honda Goldwing GL1000 năm 1975 trang bị động cơ boxer 4 xy-lanh
Boxer 6 xy-lanh: phát huy các ưu điểm của loại 4 xy-lanh nhưng thiết kế quá phức tạp, giá thành và chi phí duy trì cao nên hiện tại chỉ còn Honda sản xuất loại này. Động cơ boxer 6 xy-lanh chỉ được gắn cho các mẫu Touring và được mệnh danh là vua đường trường vì vận hành rất yêm ái, vòng tua máy cao, mô-men xoắn cao, mã lực cao vượt trội ở loại dung tích động cơ trên 1500 cc.
Honda Goldwing Valkyrie 1832cc năm 2014 sử dụng động cơ boxer 6 xy-lanh
Ngoài các loại động cơ 4 thì còn có loại động cơ 2 thì. Động cơ này có ưu điểm thiết kết đơn giản, dễ sửa chữa tuy nhiên khí thải nhiều gây ô nhiễm môi trường nên hầu như bị cấm sử dụng ở các nước phát triển.
